HLPF 2019: Een rechtsstaat die werkt voor iedereen
| Blog gepubliceed op SDG Nederland
https://www.sdgnederland.nl , 25 juli 2019.
De rechtsstaat moet er niet zijn voor de happy few — regels en instanties moeten voor iedereen werken. Recente cijfers laten zien dat tweederde van de wereldbevolking, 5,1 miljard mensen, op de één of andere manier geen toegang heeft tot recht en rechtvaardigheid. Initiatieven van over de hele wereld laten zien dat het ook anders kan. Vorige week vond het jaarlijkse High Level Political Forum plaats in New York. Onder het thema “Empowering people and ensuring inclusiveness and equality” was er dit jaar extra aandacht voor o.a. SDG 16. Een rode draad in vele toespraken en bijeenkomsten was het pleidooi om mensen centraal te stellen, niet de regels.
Wereldwijd zijn er 5,1 miljard mensen, twee-derde van de wereldbevolking, die op de één of andere manier geen toegang tot recht en rechtvaardigheid hebben. Dat staat in het rapport Justice for All, dat afgelopen week tijdens het HLPF bij de Verenigde Naties in New York is gepresenteerd. Bijna een kwart miljard mensen woont in oorlogsgebieden, is stateloos of is slachtoffer van moderne slavernij. Maar liefst 4,5 miljard mensen ontberen rechtsbescherming omdat zij niet de juiste papieren hebben. Anderhalf miljard mensen wereldwijd hebben onopgeloste juridische problemen.
Vooral die categorie komt ook in Nederland veel voor. Een recente meting onder 1000 Nederlandse burgers laat zien dat 51% van de ondervraagden in de afgelopen twee jaar een juridisch probleem heeft gehad. De helft van die mensen ondervond hierdoor ernstig nadeel, zoals ziekte, stress, geldgebrek of ruzies. Slechts 47% van deze mensen zocht hulp bij het oplossen van het probleem en maar liefst 1 op de 5 mensen heeft inmiddels de hoop opgegeven het probleem ooit op te lossen. Ook in Nederland worden mensen uitgesloten of niet serieus genomen, vervallen overheidsinstanties in onnodige juridisering en zijn procedures te duur, te ingewikkeld en te langzaam.
Niet de systemen, maar de mensen centraal stellen
Juridische problemen moeten beter en sneller worden opgelost. Niet de systemen, maar de mensen moeten daarom centraal staan. Het Justice for All rapport komt op basis van ervaringen vanuit de hele wereld tot een aantal aanbevelingen, zoals betere informatieverstrekking in duidelijke taal, multidisciplinaire teams om te helpen problemen aan te pakken en dienstverlening die aansluit bij mensen hun leefwereld.
Ook zou meer gedaan moeten worden aan preventieve juridische zorg. Er moet meer worden geleerd van juridische problemen en die inzichten moeten worden omgezet in structurele verbeteringen. Kennis over het voorkomen en de-escaleren van conflicten kan systematischer worden toegepast. En er is steeds meer bekend over de psychologische en praktische behoeften van mensen, hetgeen kan helpen technologische en institutionele innovatie beter vorm te geven.
Vergelijkbare problemen
Natuurlijk zijn er grote verschillen tussen landen, maar de problemen waar mensen tegen aan lopen zijn verrassend vergelijkbaar. Overal ter wereld gaan mensen scheiden en is het beter om dat zo te regelen dat het aantal vechtscheidingen beperkt blijft en kinderen zo min mogelijk te lijden hebben. Overal ter wereld zullen mensen met een contract eerder opstaan tegen onrechtvaardigheid op het werk, zoals uitbuiting of seksuele intimidatie. Overal ter wereld hebben slachtoffers van misdrijven er behoefte aan om serieus genomen te worden.
Het rapport Justice for All wil dan ook breken met de mythe dat er in de juridische sector niet goed internationaal kan worden samengewerkt omdat elk rechtssysteem anders is. Het rapport zelf is de uitkomst van een internationale uitwisseling in de vorm van de Task Force on Justice. Minister Kaag is één van de voorzitters van deze Task Force, samen met de minister van Justitie van Argentinië, de minister van Justitie van Sierra Leone en The Elders, een organisatie van wereldleiders opgericht door Nelson Mandela.
Doel 16: bevorderen van vreedzame, rechtvaardige en inclusieve samenlevingen
De Task Force on Justice werkt in het kader van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties (SDG’s). Doel 16 van deze agenda omvat het bieden van gelijke toegang tot recht en rechtvaardigheid voor iedereen. Vorige week is in New York gesproken over de tot nu toe behaalde resultaten. De cijfers die de Task Force heeft gepresenteerd maken duidelijk dat er nog veel moet veranderen om SDG16 te bereiken.
In zijn openingsspeech op dinsdagochtend vroeg Secretaris Generaal Antonio Guterres dan ook aandacht voor dit probleem: “Eerlijke en efficiënte rechtssystemen, die zo cruciaal zijn voor ontwikkeling waar iedereen van profiteert, zijn nu buiten het bereik van ongeveer 5 miljard mensen.” Later wees Mary Robinson erop dat het aanpakken van klimaatverandering en het bieden van gelijke toegang tot recht en rechtvaardigheid voor iedereen de twee centrale opdrachten van deze tijd zijn.
Met dit rapport ligt er een concrete agenda om daar invulling aan te geven. We mogen niet langer accepteren dat de juridische sector slechts een deel van de samenleving bedient. We moeten mensen en hun problemen centraal stellen en we moeten meer doen aan preventie. Het is hoog tijd om in actie te komen.
Maaike de Langen werkt als hoofd onderzoek voor de Task Force on Justice bij het NYU-Center on International Cooperation, een denktank voor de Verenigde Naties en de internationale gemeenschap in New York. Vanuit New York blogt ze voor SDG Nederland over wat er zich in het epicentrum van de VN afspeelt op het gebied van de SDGs. Met name SDG 16 over vreedzame, rechtvaardige en inclusieve samenlevingen. Volg haar op twitter via @MaaikedeLangen.
Originally published at https://www.sdgnederland.nl on July 25, 2019.
